Jak wybrać dyrektora teatru?
Opublikowano:
20 września 2017
Od:
Do:
Początek:
Koniec:
W jaki sposób powoływać dyrektora instytucji kultury? To jedno z pytań, które najczęściej padało podczas spotkania „Samorządy wobec dyrektorów instytucji: konkursowe ambicje i trudne wybory” w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego. Konferencja odbyła się z udziałem m.in. Lecha Śliwonika i Pawła Szkotaka.
Dyskusja na temat największych problemów, związanych z polskimi instytucjami kultury (zwłaszcza teatralnymi) rozgorzała już po wystąpieniu Pawła Szkotaka – prezesa Stowarzyszenia Dyrektorów Teatrów, zatytułowanym „Instytucja w ogniu emocji: studia kilku przypadków”. Podczas przemówienia podzielił się on wieloma refleksjami na temat czterech głównych grup, na które osoba zajmująca stanowisko dyrektora powinna zwracać szczególną uwagę. Najważniejszą z nich jest oczywiście publiczność, dlatego – jak zauważył Szkotak – nigdy nie należy lekceważyć frekwencji.
Dbanie o widza nie oznacza jednak rezygnacji z walki o taki teatr, który będzie centrum myśli i kulturalnej wymiany. Szkotak przywołał w tym miejscu słynne powiedzenie aktora i reżysera Juliusza Osterwy: „Bóg stworzył teatr dla tych, którym nie wystarcza Kościół”. Drugą i niemniej istotną grupą są organizatorzy – organy prowadzące, które zdaniem prezesa SDT, zbyt często podgrzewają emocje. Tymczasem kierowanie się zdrowym rozsądkiem jest niezmiernie ważne; zwłaszcza obecnie, kiedy teatry stają się terenem rozmaitych rozgrywek politycznych.
Trzecim filarem jest zespół. Szkotak słusznie zauważył, że najwyższy czas uprościć skomplikowany i wyczerpujący tryb pracy pracowników teatrów. Ważnym problemem jest również ich niskie uposażenie oraz ilość etatów, których z roku na rok drastycznie ubywa. Zjawisko ginących zawodów, o którym warto wspomnieć choćby w kontekście scenograficznym, a także rosnąca moda na outsourcing (tj. wydzielenie ze struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa niektórych realizowanych przez nie samodzielnie funkcji i przekazanie ich do wykonania innym podmiotom), zbiera coraz większe żniwa.
„Już niebawem nie tylko nie będziemy mieli kadr, ale nie będzie komu zrobić zwykłej kukiełki” – twierdzi Szkotak, wskazując na wywieranie coraz większej presji na jak największą ekonomizację działalności teatrów.
Czwartą grupą, o której warto powiedzieć są media, w których miejsca dla recenzji spektakli również sukcesywnie ubywa. Likwidacja dodatków kulturalnych w dziennikach, to tylko jeden z dowodów na to, że teatrom coraz trudniej „przebić się” ze swoją ofertą. „Dziś teatr często albo ma złą prasę, albo jest przez nią pomijany. A przecież to właśnie teatr jest najbardziej ulotną ze sztuk! Zamiast recenzji, są zajawki. Jeśli recenzje są, to często słabe merytorycznie” – podkreślił prezes SDT.
Refleksje na temat wyżej wymienionych kwestii poniekąd były pretekstem do postawienia pytania: w jaki sposób dyrektor może pogodzić często sprzeczne oczekiwania wspomnianych czterech grup? Pojawia się też drugie pytanie, podstawowe: jak wybrać najlepszego z kandydatów?
Oczywiście, istnieją dwa sposoby powoływania dyrektorów: na drodze konkursu lub bez konkursu. Pierwsze wyjście może kojarzyć się pozytywnie z uwagi na swój demokratyczny charakter, jednak do konkursów zwykle nie przystępują dwie ważne grupy: artyści o wybitnym dorobku, a także dyrektorzy teatrów w małych ośrodkach. Jest to o tyle większą stratą, że często to właśnie oni najlepiej wiedzą „jak robić teatr”. Jednak droga „bezkonkursowa” również nie jest pozbawiona wad – jednym z minusów jest choćby ryzyko nepotyzmu. Podczas prelekcji Paweł Szkotak podzielił się też innymi spostrzeżeniami, choćby na temat zbyt krótkiego okresu kadencji dyrektora. Zwrócił uwagę, że w ciągu trzech lat niemożliwe jest przeprowadzenie jakiejkolwiek poważnej inwestycji.
Niemniej interesujące było przemówienie pt. „Naprawiać czy zmieniać? Legislacyjna strona powołania dyrektora instytucji kultury”, wygłoszone przez Lecha Śliwonika – przewodniczącego Rady ds. Instytucji Artystycznych przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Jego wystąpienie dotyczyło przede wszystkim przygotowanego przez radę projektu nowelizacji rozporządzenia ministra kultury z dnia 30 czerwca 2004 roku, w sprawie organizacji i trybu przeprowadzania konkursu na kandydata na stanowisko dyrektora instytucji kultury. I to właśnie szczegóły tego projektu były podstawą późniejszej dyskusji, moderowanej przez Włodzimierza Mazurkiewicza –dyrektora Departamentu Kultury w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego.
Rozmowa na temat konieczności wprowadzenia licznych zmian w rozporządzeniu odbyła się z udziałem m.in. Olgierda Łukaszewicza – aktora teatralnego i filmowego, prezesa Związku Artystów Scen Polskich, a także Sławomira Pietrasa – prezesa Fundacji Artystów Weteranów Scen Polskich, w przeszłości wieloletniego dyrektora Opery w Poznaniu.
Konferencja pt. „Samorządy wobec dyrektorów instytucji: konkursowe ambicje i trudne wybory” odbyła się we wtorek 19 września w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu (al. Niepodległości 34).
