PRIV, czyli podglądanie prywatności
Opublikowano:
24 kwietnia 2018
Od: 07/04/2018
Do:
Początek:
Koniec:
Powstałe w Gnieźnie słuchowisko performatywne „PRIV” jest finałem poszukiwań artystycznych dotyczących tematu intymności. Dzięki gnieźnieńskiej premierze wielkopolska publiczność może zobaczyć w teatrze spektakl, który na pierwszym miejscu stawia ruch i podejmuje grę z przyzwyczajeniami widzów.
„PRIV” zaczyna się od sceny, w której aktorzy przyglądają się widzom – jawnie, wprost, bezpardonowo – wprawiając jednych w dyskomfort, drugich w osłupienie, niektórych doprowadzając do śmiechu. Długie patrzenie otwiera spektakl, który mówi o tym, jak często dziś oglądamy innych, jak przyglądamy się im w ukryciu na ekranach naszych smartfonów i komputerów, jak naszym spojrzeniem śledzimy każdy ich ruch, jak wkraczamy w cudzą prywatność i definiujemy ją na nowo.
CHOREOGRAF REŻYSEREM
Iza Szostak* – reżyser i choreograf – od dwóch lat bada sytuacje związane z odsłanianiem prywatności, wystawianiem się na pokaz, prezentowaniem swojej fizyczności i cielesności.
Zaproszenie do teatru repertuarowego choreografa i stworzenie mu szansy debiutu w roli reżysera nie jest popularną praktyką.
Maria Spiss pytana o podjęcie takiego artystycznego ryzyka powiedziała: „Kiedy jesienią 2016 roku objęłam stanowisko konsultanta ds. artystycznych w Teatrze Fredry w Gnieźnie, jednym z moich pierwszych pomysłów było zaproszenie do realizacji spektaklu choreografa, który jednocześnie będzie reżyserem przedstawienia. Zależało mi na tym z dwóch powodów: po pierwsze chciałam, żeby nasi aktorzy mogli doświadczyć pracy z ciałem w rozszerzonym aspekcie, poszerzyć swój warsztat, popracować zupełnie innym językiem niż zazwyczaj. Po drugie, zdając sobie sprawę, w jak trudnych warunkach powstaje wiele spektakli tanecznych w Polsce, chciałam dać młodemu, zdolnemu choreografowi szansę na realizację pełnowymiarowego spektaklu, który na stałe wejdzie do repertuaru i zdobędzie swoich widzów. Po tym, jak obejrzałam «Balet koparyczny» Izy Szostak i Pawła Sakowicza, zdecydowałam, że to właśnie Izę zaproszę do współpracy jako pierwszą, umożliwię reżyserski debiut i tak właśnie powstał «PRIV»”.
DO UWAŻNEGO SŁUCHANIA
„PRIV”, Teatr Fredry w Gnieźnie
CHOREOGRAFIA I REŻYSERIA: Iza Szostak
DRAMATURGIA I TEKST: Anka Herbut
OPRAWA WIZUALNA: Karolina Mełnicka, Stachu Szumski
MUZYKA: Kuba Słomkowski, ŚWIATŁO: Michał Głaszczka
WYSTĘPUJĄ: Kamila Banasiak, Magda Jędra (gościnnie), Tatiana Kamieniecka (gościnnie), Maciej Hązła, Jan Niemczyk, Dominik Rybiałek
INSPICJENT: Jolanta Skawina
Premiera: 7 kwietnia 2018
Ryzyko się opłaciło, co więcej powstał spektakl, który ma szansę przyciągnąć do Teatru Fredry nowych widzów. Forma słuchowiska performatywnego okazała się bowiem niezwykle interesująca dla młodych ludzi, którzy bez problemu dekodują zjawiska ze świata wirtualnego przedstawiane na scenie, podążają za fragmentarycznymi historiami, śmieją się z wierszy pisanych przez scenicznych bohaterów, obserwując z zaciekawieniem kolejne ekspozycje.
„PRIV” to jednak nie tylko obserwacja i podglądanie, to również intensywne doznanie słuchowe dzięki warstwie dźwiękowej spektaklu.
Przestrzeń dźwięku jest tu grą z przyzwyczajeniami widza – przez pierwszą część przedstawienia widzowie słuchają nagranych głosów, oczekując wypowiedzi aktorów „na żywo”. Jest też polem eksperymentu, korzystania z różnych form wypowiedzi, wpisywania w teatralną przestrzeń szeptów, krzyku, śpiewu, długich pauz. Muzyka skomponowana przez Kubę Słomkowskiego na równi z ruchem, słowem i obrazem stwarza teatralny świat, mocno oddziałując na zmysły widzów.
Do aktywnego słuchania skłania również tekst napisany przez Ankę Herbut – pozbawiony ciągłości, funkcjonujący chwilami w oderwaniu od postaci, umożliwiający podążanie za zmiennymi, powstającymi na oczach widzów tożsamościami bohaterów. Tekst Herbut nie tylko wymaga uważnego słuchania, ale sam jest świadectwem tego, jak czujnie jego autorka wsłuchuje się w rzeczywistość, jak wyłapuje z niej zjawiska rozgrywające się między światem realnym a wirtualnym, jak przejmuje ich język i wykorzystuje go na scenie.
PRZEKRACZANIE GRANIC
Pytana o formę słuchowiska performatywnego Iza Szostak mówi: „Mnie interesuje wychodzenie poza to, co znane – robienie wydarzeń performatywnych, które nie są jasno zdefiniowane, przekraczanie granic. Lubię szukać sytuacji, które nie tyle są prowokacją, co wychodzą poza swoje ramy – szukam innych form, które mogłyby zainteresować widza. Nowe formy wymagają również odwagi aktorów, otwarcia na odmienne niż dotychczas sposoby pracy i kreacji scenicznej rzeczywistości. Dla aktorów metoda, którą przedstawiłam była bardzo inna niż to, z czym dotychczas się spotkali. Przyniosłam pomysły, propozycje, wyobrażenie ruchu poszczególnych postaci. Dzieliliśmy się tym i na bieżąco współtworzyliśmy, budowaliśmy z tego ich postaci. Aktorzy włączyli się w proces pisania materiału, podjęli dialog, podejmowali kolejne zadania, na przykład pisanie wierszy. Poza tym doświadczyli innego podejścia do ciała w pracy. Każdy dzień prób zaczynaliśmy od rozgrzewki. Mogę powiedzieć, że szukałam w nich tego spektaklu, że to było prawdziwe spotkanie w procesie kreatywnym”.
INTYMNY TEATR POZA SCHEMATAMI
Gnieźnieńscy aktorzy wraz z grającymi gościnnie tancerkami: Magdą Jedrą i Tatianą Kamieniecką stworzyli na scenie w wyniku tego procesu intymny świat, do którego zapraszają publiczność, a powstałe w wyniku nietypowej metody pracy kreacje – wyraziste, ciekawe, prowokacyjne, chwilami zabawne aktorskie – mocno oddziałują na widzów.
„PRIV” porusza niezwykle ważny temat prywatności, kreowania tożsamości w social mediach i stawia pytania o granice tego, co produkuje się dziś na pokaz.
Jednocześnie pozwala podjąć próbę doświadczenia teatru w inny sposób – poza utartymi schematami, odchodząc od oczekiwanych przez widza historii mających początek, środek i zakończenie, bawiąc się skojarzeniami, czerpiąc przyjemność z obserwacji ruchu, ciała w teatralnej przestrzeni, śmiejąc się z zabawnych epizodów związanych z losami „sześciu próbujących się do siebie zbliżyć wrażliwości, manifestujących się na poziomie języka, choreografii i obrazu” (cytat z materiałów prasowych teatru).
*IZA SZOSTAK – tancerka, choreografka. Absolwentka Szkoły Baletowej w Warszawie oraz Codarts/Rotterdam Dance Academy w Holandii. Odbyła staż w Belgii w zespole Jana Fabre/Troubleyn. Autorka spektakli m.in. „RE//MIX- Merce Cunningham”, „Ciało. Dziecko. Obiekt”, „Europa. Śledztwo”, „Balet koparyczny”, „National Affairs”. Interesuje ją perspektywa nowego materializmu, który dostarcza narzędzi do postrzegania materii jako aktywnej i sprawczej. Tworzy choreografię w oparciu o systemy komunikacji pomiędzy ciałem i obiektem. Przetwarza obrazy ze sztuk wizualnych, filmu, badań antropologicznych i własnej biografii. Traktuje choreografię jako instrument do tworzenia nowego porządku. Współtworzy warszawski kolektyw Centrum w Ruchu.
