fot. Michał Sita

Dobrostan

tekst: Michał Sita

Opublikowano:
28 września 2022

Od:

Do:

Początek:

Koniec:

Dobrostan jest hasłem przewodnim wystaw i wydarzeń tegorocznej edycji Poznań Design Festiwal. Centralnym wydarzeniem festiwalu są cztery wystawy prezentowane we wspólnej przestrzeni Słodowni +1 Starego Browaru w Poznaniu – relacjonuje je Michał Sita.

Dobrostan, rozumiany jako etyczna powinność, przesuwa sens projektowania przemysłowego z kwestii form czy technologii, akcentując raczej odpowiedzialność za skutki, jakie wywierają w świecie materialne ingerencje proponowane przez projektantki i projektantów. To dobrostan użytkowników obiektów i procesów, dobrostan otoczenia, w którym funkcjonujemy i w którym istnieją też inne istoty, oraz dobrostan, który może pojawić się tylko w wyniku uważności i empatii wobec otaczającej nas rzeczywistości.

Azyl

Jak pojąć, zbadać i zareagować na potrzeby osoby nieświadomie przemieszczającej się we śnie?

W jaki sposób design może odnieść się do lunatykowania?

Fragment ekspozycji „What’s Next | Ty i Ja” – prezentacji Wydziału Wzornictwa Akademii Sztuki w Szczecinie. Fot. Michał Sita.

Jaki rodzaj obiektów wspomoże diagnostykę i teoretyczną refleksję? – pyta Barbara Koniecka.

W jaki sposób znaleźć „Safe Space”? – zastanawia się za pomocą swoich otulaków Emilia Kolanowska.

Pojawiające się na wystawie obiekty, takie jak te – zapewniające azyl, warunki do wyciszenia, moment oddechu, jednocześnie kierują krytyczną refleksję na nas samych – zadają istotne pytania o to, jak funkcjonujemy w swoim otoczeniu.

„Luna” Barbary Konieckiej, praca prezentowana w ramach wystawy „Dobrostan Subirktywny”. Poznań Design Festiwal. Fot. Michał Sita.

Proponują, by przesunąć uwagę w kierunku dobrostanu, który powinny wspomagać przedmioty, jakimi się otaczamy.

Nie zawsze potrzebne są do tego rewolucyjne zmiany, wystarczą niejednokrotnie tylko drobne przesunięcia w akcentach i funkcjach: kołyska dla dorosłych Zofii Kozłowskiej zdaje się komunikować – pozwól sobie na odpoczynek. Lampa Xenii Kwiatkowskiej daje szansę ogrzać dłonie, Katarzyna Brągiel tworzy zestaw obiektów do jogi w domu (wystawa „Dobrostan Subiektywny” – Wydział Wzornictwa / Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie).

Centralne wystawy poznańskiego festiwalu designu otwierają te właśnie, klasyczne projektowe propozycje.

Posiadają one jednocześnie ten walor, że energia twórców kieruje się w stronę realnej poprawy bytu. Zamiast gadżetów powstają obiekty, które faktycznie mogą zmieniać doświadczany i postrzegany świat. Eksplorując kolejną prezentację – wystawę Akademii Sztuki w Szczecinie – trafiamy na „Haptyczne formy wspierające rozwój człowieka” Magdaleny Gabary – zestaw terapeutycznych zabawek dla osób słabowidzących, odchodzące od prostokątnych form, wyposażone w magnesy, redefiniujące narzędzia ułatwiające niewidomym interakcje ze światem.

Praca Magdaleny Gabary, prezentowana w ramach wystawy „What’s Next | Ty i Ja”. Poznań Design Festiwal. Fot. Michał Sita.

Gdy to właśnie dobrostan staje się elementem dominującym w projektowaniu, również proces identyfikowania potrzeb użytkowników zmienia się diametralnie.

Uzmysławiamy sobie, że nie tylko ludzie – a precyzyjniej konsumenci – mogą być podmiotami, do których skierowane są projektowane obiekty. W tworzeniu relacji z organizmami innymi niż my sami pomoże zestaw naczyń wspomagających owady zapylające Zuzanny Gocławskiej czy seria urbanistycznych ingerencji Olgi Kozłowskiej, ułatwiających funkcjonowanie zwierzętom użytkującym miejską przestrzeń na własne sposoby – jak rampa dla jeży, umożliwiająca im wydostanie się z miejskiej sadzawki. Ponownie – dobrostan, jaki te działania projektowe wzmacniają, wynika z przemyślenia relacji, jakie powinniśmy wspierać w naszym najbliższym otoczeniu.

„Oikos znaczy dom”, praca Olgi Kozłowskiej w ramach wystawy „Dobrostan Subirktywny”. Poznań Design Festiwal. Fot. Michał Sita.

Poprzez materialne ingerencje projektanci modyfikują więc sposoby, na jakie rozumiemy najbliższą rzeczywistość. Z pozoru skromne działania mają właśnie taki potencjał – zwracają uwagę na elementy codzienności i otoczenia, którym powinniśmy poświęcać uwagę, jeśli nasze interakcje z otoczeniem mają być harmonijne i sensowne – przekonują autorzy.

Grzegorz Bibro metodycznie analizuje gesty troski i ciepła, którymi wymienia się ze swoim ojcem, Iga Węglińska transformuje ubrania tak, by zdawały sprawę z naszego samopoczucia – by reagowały na zmiany nastroju i podpowiadały, gdy przychodzi czas na wyciszenie. Kamila Iżykowicz tworzy Bibliotekę Zapachów Międzygatunkowych, archiwizując doświadczalne zapisy stanu naszego ekologicznego otoczenia (wystawa główna – „Laboratorium Dobrostanu”).

Kamila Iżykowicz „Biblioteka Zapachów Międzygatunkowych” w ramach wystawy głównej „Laboratorium Dobrostanu”. Poznań Design Festiwal. Fot. Michał Sita.

Laboratorium wrażliwości

Wiele z prezentowanych tu prac – i to w wystawach najciekawsze – nie jest więc prototypami, które mogłyby wejść do masowej produkcji. Wystawa to nie targi pomysłów na biznes, ale raczej forum idei, które spełniają swoją funkcję właśnie w formie projektu. Obiekty takie nie muszą podbić świata w klasyczny dla projektowania przemysłowego sposób – stając się elementem wyposażenia każdego domu – zamiast tego stawiają sobie nieco bardziej istotne cele. Sam projekt, rozumiany jako autonomiczna, artystyczna wypowiedź, pozwala nam wyobrazić sobie świat uporządkowany trochę inaczej, w którym te lub inne przedmioty, procesy lub działania rzeczywiście mogłyby stać się powszechne i oczywiste.

Katarzyna Ditrich-Paturalska „DCH024-S74-RG06-9999” w ramach wystawy „What’s Next | Ty i Ja”. Poznań Design Festiwal. Fot. Michał Sita.

Tak działa Magda Mojsiejuk, proponując ironicznie fitness przy użyciu narzędzi ogrodniczych – stara się przesunąć konsumpcyjny charakter mody na akcesoria sportowe w kierunku aktywności nakierowanej na zrównoważoną relację ze środowiskiem.

Zastanawia się też nad bardziej generalnymi uwarunkowaniami upraw, jakie jesteśmy w stanie prowadzić sami. Zwraca uwagę na wartość nasion tradycyjnych odmian roślin – nasion, które możemy otrzymać w prezencie od Matyldy, taty albo Pani Łucji – i które, inaczej niż przemysłowe odpowiedniki – pozwolą uzyskać po roku kolejną porcję nasion.

„Gardenfit” Magdy Mosiejuk w ramach wystawy głównej „Laboratorium Dobrostanu”. Poznań Design Festiwal. Fot. Michał Sita.

„Spekulatywny wymiar projektowania – nie rozwiązuje problemów, ale ich szuka. Karmi się refleksją, wyposażony w krytyczne oko. Zadaje pytania, prowokuje dyskusje” – piszą kuratorki wystawy „What’s Next | Ty i Ja”.

Sens projektowania zmienia się więc poważnie, gdy jego celem jest nie tylko i nie przede wszystkim tworzenie przedmiotów spełniających konsumenckie potrzeby, ale, jak na przykład w pracach Sary Grolewskiej – komunikowanie wiedzy o otaczających nas dziko rosnących roślinach, z którymi, przy odrobinie uważności, możemy harmonijnie współistnieć.

W ten sposób wystawa staje się laboratorium wyobraźni, tworzącej utopijne wizje światów uporządkowanych w sposób bardziej uczciwy i wrażliwy, gdzie dobrostan istot, oddziałujących na siebie wzajemnie w skomplikowanych relacjach i zależnościach, będzie istotniejszą wartością niż zdolność designu do spełniania chwilowych konsumenckich wymagań.

Praca Sary Grolewskiej w ramach wystawy głównej „Laboratorium Dobrostanu”. Poznań Design Festiwal. Fot. Michał Sita.

Projektowane są więc tutaj polityczne programy lepszych światów, a wyobraźnia twórców oscyluje wokół relacji między przedmiotami, osobami i otoczeniem, które możemy kształtować, zmieniając tym samym zastany porządek. Aurelia Mandziuk we wstępie do wystawy „What’s Next | Ty i Ja” – prezentacji projektów związanych z Wydziałem Wzornictwa Akademii Sztuki w Szczecinie – pisze:

„Szukamy raczej śladów czy tropów, aniżeli klarownej, jedynej obowiązującej drogi. To proces wspólnotowy, oparty o eksplorowanie różnych zjawisk i kontekstów. Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie o kierunki rozwoju przyszłości. «Dokąd» wydarza się na styku: różnych dyscyplin, synergii ludzi i doświadczeń. (…) Współpraca i widzenie, dostrzeganie alternatywnych rzeczywistości jest wartością i zarazem kompetencją”.

Poznań Design Festiwal

Pełny program festiwalu wraz z planem wystaw, spotkań, dyskusji i warsztatów – poznandesignfestiwal.pl.

Festiwal trwa do 1.10.2022.

Czterema centralnymi wystawami festiwalu, prezentowanymi w przestrzeni Słodowni +1 Starego Browaru w Poznaniu w godzinach 12.00–20.00, są:

„Laboratorium Dobrostanu” – ekspozycja główna kuratorowana przez Agatę Kiedrowicz, prezentująca sylwetki, portrety i wywiady z sześciorgiem projektantek i projektantów, działających na pograniczu designu, nauki i aktywizmu: Grzegorzem Bibro, Sarą Grolewską, Kamilą Iżykowicz, Marcinem Kuberną, Magdaleną Mojsiejuk, Igą Węglińską.
„Projekt Dobrostan” – wystawa uczennic i uczniów poznańskiego Liceum Akademickiego Da Vinci.
„Dobrostan subiektywny” – wystawa prac powstałych na Wydziale Wzornictwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, kuratorzy: Ewa Maria Śmigielska, Magdalena Małczyńska-Umeda, Pionty Jakub Jezierski.
„What’s Next | Ty i Ja” – prezentacja Wydziału Wzornictwa Akademii Sztuki w Szczecinie, kuratorowana przez Olgę Kiedrowicz ekspozycja, nawiązująca do monografii Wydziału Wzornictwa pod redakcją Agaty Kiedrowicz oraz Magdaleny Małachowskiej.

Pozostałe wystawy festiwalowe prezentowane są:

w Galerii Pyramida, Garbary 64 – „Granice Bieli” Moniki Rak oraz „Strategia na rzeczywistość” Katarzyny Dreszer, czynne do 1.10.2022 w godz. 17.00–19.00,
przy ul. Wołyńskiej 9 – ,„Remedium” kolektywu kuratorskiego LARWA, czynne do 10.10.2022 w godzinach 17.00–19.00,
w Pracowni Vzory przy Ślusarskiej 15 – „Dobrostan by Zięta” Oskara Zięty, czynne 29.09–1.10.2022 w godz. 15.00–18.00.

Podziel się kulturą!

What’s your Reaction?

Ciekawe