Poznańskie city
Opublikowano:
27 grudnia 2024
Od:
Do:
Początek:
Koniec:
Przez wiele lat najwyższym budynkiem w Polsce był liczący 237 metrów Pałac Kultury i Nauki w Warszawie, jednak we wrześniu 2022 roku został zdetronizowany przez zbudowany nieopodal Dworca Centralnego 310-metrowy wieżowiec Varso Tower, będący jednocześnie najwyższym w całej Unii Europejskiej. Poza stolicą co najmniej 200-metrowe gmachy znajdują się także we Wrocławiu i w Rzeszowie.
Warto przypomnieć, że Poznań niemal do końca XVIII wieku szczycił się prawdopodobnie najwyższym budynkiem w kraju. Wieża ówczesnej kolegiaty pw. św. Marii Magdaleny wznosiła się na wysokość około 114 metrów. 3 czerwca 1777 roku na skutek uderzenia pioruna świątynia niemal doszczętnie spłonęła. Żaden z istniejących współcześnie budynków w mieście nie osiągnął tej wysokości. Dwa najwyższe tylko nieznacznie przekraczają sto metrów. Jednak w przyszłym roku zostanie oddany do użytkowania wieżowiec liczący 116 metrów, co czynić go będzie najwyższym budynkiem Poznania. Ograniczenie wysokości zabudowy zdeterminowane jest strefami nalotów lotnisk Ławica i Krzesiny.
Wieżowiec Miastoprojektu
Pomijając budownictwo sakralne i ratusz, pierwsze wysokie budynki zaczęto wznosić w Poznaniu na początku XX wieku. W 1910 roku oddano do użytku Zamek Cesarski z wysoką na blisko 75 metrów wieżą, a rok później na potrzeby Wystawy Wschodnioniemieckiej powstała 53-metrowa Wieża Górnośląska.
Budynek Bałtyk widziany z mostu Dworcowego, fot. M. Dachtera
Oba obiekty, podobnie jak połowa ówczesnej zabudowy miasta, zostały zniszczone w czasie bitwy o Poznań. Pierwszy z nich odbudowano o kilkanaście metrów niższy, z drugiego pozostawiono tylko dwie dolne kondygnacje i w latach pięćdziesiątych powiększono o iglicę. Władze miejskie zdecydowały, że z gruzów podniosą tylko cenniejsze obiekty, a pozostałe zostaną rozebrane, aby w ich miejscu zbudować nowe zgodne z duchem socrealizmu.
Jedną z pierwszych realizacji była wzniesiona w latach 1948–1950 siedziba Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Powstała na miejscu dawnego gmachu intendentury wojskowej, przy ówczesnej ulicy Armii Czerwonej (św. Marcin). Rok później oddano do użytku najstarszy poznański wysokościowiec, 42-metrowy biurowiec Agend Ministerstwa Odbudowy w Poznaniu przy alei Stalingradzkiej (al. Niepodległości), zwany także wieżowcem Miastoprojektu. W jego bezpośrednim sąsiedztwie planowano zbudować również gmach Urzędu Wojewódzkiego, jednak kilkanaście lat później wzniesiono w tym miejscu Collegium Novum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Trasa Piekary
W 1955 roku, po siedmioletniej budowie ukończono Dom Towarowy Okrąglak, który stał się jednym z najbardziej charakterystycznych obiektów w mieście. Ten wysoki na 45 metrów modernistyczny budynek powstał na miejscu zniszczonej kamienicy dawnego Banku Cukrownictwa. Głównymi arteriami komunikacyjnymi planowanego nowego centrum miasta miała być ówczesna ul. Armii Czerwonej, a także projektowana Trasa Piekary biegnąca z północy na południe, od Winograd, Alejami Marcinkowskiego, Piekarami i Dolną Wildą.
Budynki Alfa przy ul. św. Marcin, fot. M. Dachtera
Z tego też względu, aby zapewnić odpowiednią szerokość ulic, nie odbudowano zniszczonych kamienic, a wiele innych wyburzono. Trasa Piekary, podobnie jak wiele ówczesnych zamierzeń, nigdy nie powstała, podobnie trzy wysokie na sto metrów wieżowce, które miały stanąć w miejscu wyburzonej zabudowy pomiędzy dzisiejszymi ulicami 27 Grudnia, Święty Marcin, Ratajczaka i Alejami Marcinkowskiego.
W latach sześćdziesiątych wzniesiono natomiast trzy ponad 50-metrowe punktowce przy ulicy Piekary, a także rozpoczęto budowę Domów Towarowych Centrum, znanych także pod nazwą Alfa, którą ukończono na początku kolejnej dekady. Również w latach siedemdziesiątych postawiono dwa wysokie hotele w mieście: hotel Poznań i hotel Polonez. Na marginesie warto wspomnieć, że wysoka zabudowa obejmowała nie tylko budownictwo komercyjne, ale także mieszkaniowe. Począwszy od lat siedemdziesiątych do początku dziewięćdziesiątych, powstało kilkadziesiąt 18-piętrowych bloków mieszkalnych, o wysokości powyżej 50 metrów każdy.
Na placu Andersa
W latach siedemdziesiątych rozpoczęto budowę Collegium Altum dla ówczesnej Wyższej Szkoły Ekonomicznej. Inwestycję realizowano aż dwie dekady. Część wysoką ukończono w 1991 roku, a cztery lata później niską. Budynek ten do dachu liczy blisko 80 metrów, a razem z masztem ma 103 metry wysokości, co czyni go najwyższym w mieście. Na kolejne wieżowce trzeba było poczekać w Poznaniu do początku XXI. Wówczas to rozpoczęto zabudowę placu Andersa. W 2001 roku oddano do użytku biurowiec Poznań Financial Centre (91 m), a trzy lata później Andersia Tower (102 m). Obecnie trwa ostatni etap zabudowy tego terenu.
Collegium Altum i wieżowiec Miastoprojektu, fot. M. Dachtera
Powstający tu wieżowiec AND2 po ukończeniu będzie najwyższym budynkiem w Poznaniu, liczącym 116 metrów. Kompleksy wysokich budynków powstały także na terenach po dawnym dworcu autobusowym (Nowy Rynek), a także pomiędzy ulicami Towarową i Składową (Delta). W 2017 roku na pustej działce po dawnym kinie Bałtyk zbudowano 67-metrowy biurowiec – Bałtyk.
Oprócz budynków, które powstały, kilka wieżowców nie wyszło poza wizualizacje. Kilkanaście lat temu głośno było o propozycji pewnej hiszpańskiej firmy, która chciała na Starołęce zbudować 225-metrowy wieżowiec. Budynek ten pozostał jednak tylko w sferze wizualizacji, podobnie jak dwa ponad 100-metrowe obiekty: Brama Południa, która miała powstać na Górczynie oraz Korona Tower, która miała stanąć na działce obok Collegium Altum.
Bibliografia:
Witold Gałka, „O architekturze i wystroju kościoła św. Marii Magdaleny”, „Kronika Miasta Poznania”, nr 3/2003, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2003
Józef Łukaszewicz, „Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania w dawniejszych czasach”, t. 2, C.A. Pompejusz, Poznań 1838
Piotr Marciniak, „Powojenna przebudowa ul. Święty Marcin: zespół handlowo-biurowy Alfa”, „Kronika Miasta Poznania”, nr 1/2003, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2003
Stanisław Sipiński, „Przechadzka po naszych duszach”, „Kronika Miasta Poznania”, nr 1/1998, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 1998
„Głos Wielkopolski”, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, nr 80, 22.03.1947, Wydanie AB
„Miasto (re)konstruowane. Powojenna odbudowa reprezentacyjnych gmachów Poznania”, materiały z wystawy czasowej w śluzie katedralnej, https://bramapoznania.pl/event/300/wystawa-czasowa-miasto-rekonstruowane-
AND2, https://and2poznan.pl/
Andersia Tower, https://andersia-tower.pl/pl/intro.html
Bałtyk, Garvest, https://www.garvest.com/baltyk
Nowy Rynek, Skanska, https://www.skanska.pl/oferta/Biura/nasza-oferta/poznan/nowy-rynek/
Poznan Financial Centre, Von Der Heyden Group, https://vonderheydengroup.com/portfolio-investment/poznan-financial-centre/
