Rolnictwo – to brzmi dumnie!
Opublikowano:
8 grudnia 2020
Od:
Do:
Początek:
Koniec:
W szreniawskim folwarku hoduje się woły, w sadzie uprawia stare gatunki jabłoni, a wyremontowany dworek mieści nowoczesne ekspozycje. Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego zaprasza po remoncie.
„Rolnictwo (…) jest wprawdzie jedną tylko gałęzią gospodarstwa wiejskiego, ale gałęzią najważniejszą i podstawą wszystkich innych. Celem (…) jest podwyższenie produkcyi. Rolnik posiadać powinien dwie rzeczy. Naprzód: Znajomość wszystkich własności roli i środków, któremi produkcya coraz wyżej posuniętą być może. Po wtóre: Biegłość w szybkiem rozpoznawaniu i trafnem używaniu tychże środków” – pisał prekursor nowoczesnego rolnictwa Dezydery Chłapowski, zdając sobie sprawę z konieczności przeprowadzenia gruntownej rewolucji agrarnej w Wielkopolsce, by móc wygrać „najdłuższą wojnę nowoczesnej Europy”.
W starym dworze
Nieco ponad sto lat po opublikowaniu tych słów, m.in. dzięki determinacji dra Mieczysława Jagielskiego oraz inż. Teofila Kowalskiego, zapadła decyzja o utworzeniu Muzeum Rolnictwa. Miało ono – o co zabiegał prof. Witold Pruski – dokumentować kształtowanie się i rozwój tej gałęzi gospodarki oraz kłaść nacisk na dydaktykę.
Początkowo muzeum chciano zlokalizować na terenie Państwowego Gospodarstwa Rolnego Naramowice w Poznaniu. Ostatecznie zadecydowano o utworzeniu placówki w Szreniawie, wchodzącej w skład Kombinatu PGR Konarzewo.
Datą uznawaną za początek działalności Muzeum Rolnictwa jest 4 lipca 1964 roku. Na jego czele stanął dr Władysław Rogala, który od lat wspierał działania mające na celu powołanie jednostki. Rozpoczęto od remontu budynku dworu, w którym znalazła się pierwsza stała ekspozycja, uporządkowania parku i budowy pawilonu wystawienniczego. Pierwsi goście przekroczyli progi placówki już pod koniec sierpnia.
fot. Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie
Uzarzewo, Jaracz, Nowy Tomyśl
Szreniawska instytucja zyskała status muzeum narodowego 2 kwietnia 1975 roku, a kilka miesięcy później, w grudniu, na stanowisko dyrektora powołano dra Henryka Nowackiego, który trzymał ster placówki przez ćwierć wieku. Podczas jego kadencji powstały dwa oddziały zamiejscowe – w Uzarzewie (Muzeum Środowiska Przyrodniczego i Łowiectwa) i Jaraczu (Oddział Młynarstwa, Wodnych Budowli, Przemysłu Wiejskiego i Rybactwa Śródlądowego).
Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku ukształtował się profil Muzeum, który pozostaje aktualny do dziś, a nowymi obszarami refleksji i aktywności placówki stały się:
„rozwój stosunków społeczno-politycznych i gospodarczych, dzieje organizacji społeczno-zawodowych i kulturalnych, historia nauki i oświaty rolniczej, rolnicze budownictwo gospodarcze i urządzenia komunalne wsi, historia społeczno-gospodarcza przemysłu rolno-spożywczego, dzieje wikliniarstwa i chmielarstwa, dzieje rybactwa śródlądowego”.
Do życia powołano również Oddział Wikliniarstwa i Chmielarstwa w Nowym Tomyślu.
fot. Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie
Koniki polskie i szare renety
Od 2014 roku Muzeum nadzorowane jest przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego i Ministerstwo Rolnictwa, piętnaście lat wcześniej stało się samorządową instytucją kultury.
Od lat ważnym obszarem działalności placówki jest wydawanie serii „Majątki wielkopolskie”. Kluczową rolę odgrywa w Szreniawie edukacja – ukazuje się tu obiekty muzealne w kontekście ich użytkowania czy sposobów wykonywania, tym zepsutym przywraca się sprawność. Wprowadzono również szereg rozwiązań cyfrowych i multimedialnych, co znalazło uznanie w postaci nagród „Izabella 2002” i „Sybilla 2002”.
W dziewiętnastowiecznym szreniawskim folwarku prowadzi się hodowlę zwierząt ras zachowawczych (m.in. wołów, koników polskich).
Ogromną popularnością i uznaniem cieszą się rokrocznie organizowane festyny. Wzięcie mają również produkty pochodzące z muzealnego zielnika czy sadu, mogącego się poszczycić starymi odmianami drzew owocowych.
fot. Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie
Zmodernizowane obejście
W początkowym okresie działalności problemem był stan techniczny budynków przeznaczonych na muzeum – brak wentylacji i możliwości termoregulacji, zaatakowane przez drewnojady elementy stolarki.
Pierwszą zorganizowaną wystawą była „Wieś polska w latach 1823–1965”.
W kolejnych latach starano się, by zarówno ekspozycje stałe, jak i okresowe odpowiadały współczesnym standardom. Wyzwaniem było stworzenie przestrzeni do prezentacji dzieł sztuki, zwłaszcza malarstwa, a także wygospodarowanie miejsca dla pokaźnych rozmiarów biblioteki.
W ciągu niemal 60 lat działalności instytucja przeszła szereg metamorfoz. Ostatnie duże inwestycje przeprowadzono w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014–2020. Zaplanowano remont pawilonów ekspozycyjnych i magazynów oraz gruntowną modernizację 10 wystaw stałych.
Ogłoszono szereg konkursów przetargowych, m.in. na utworzenie skansenu archeologicznego Dymarki Miedzichowskie na Szlaku Wikliny, prace konserwatorskie samochodów Tarpan, remont pokrycia dachu stodoły olęderskiej czy eksploatację ministacji do produkcji piwa i spirytusu octowego.
fot. Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie
Dzięki temu na początku XXI wieku szreniawskie Muzeum, którego dyrektorem od blisko 20 lat jest dr Jan Maćkowiak, jest jedną z najnowocześniejszych placówek muzealno-naukowych.
Wykorzystując multimedia, prezentuje przeszłość i tradycję w sposób, który umożliwia zarówno pokazanie specyfiki urządzeń, przedmiotów, praktyk związanych z pracami na roli, jak i dokumentację postępu technologicznego i cywilizacyjnego. Ożywiona działalność edukacyjna pozwala zarazem na uchwycenie tych zmian i ocalenie tradycyjnej obrzędowości, folkloru wsi wielkopolskiej, która zmienia się w tempie nigdy wcześniej niespotykanym.
