Nowe role instytucji
Opublikowano:
28 stycznia 2019
Od:
Do:
Początek:
Koniec:
Jeżeli dyskutujemy, jakiego rodzaju misję mamy w Pawilonie, to jest nią zadawanie pytań o nowe wspólnoty, modele działania i współpracy – interesuje nas obszar sztuki i wiemy, że z tego pola można mówić i wskrzeszać dyskusje. Z Andrzejem Pakułą, kuratorem i kierownikiem Pawilonu – przestrzeni dla postaw i współdziałania, rozmawia Agata Wittchen–Barełkowska.
AGATA WITTCHEN-BAREŁKOWSKA: Jakim miejscem na mapie Poznania jest Pawilon? Czy jest to miejsce teatralne?
ANDRZEJ PAKUŁA: Pawilon działa pod auspicjami Galerią Miejską Arsenał, ale na samym początku ustaliliśmy, że ma swoją autonomię programową i odrębny zespół – nie jest przedłużeniem galerii w takim sensie, że stanowi kolejną przestrzeń wystawienniczą.
Zdefiniowaliśmy go jako przestrzeń dla działań performatywnych. Performatywność rozumiemy bardzo szeroko: nie chodzi nam tylko o performans, ale o wszystkie zjawiska, które z jednej strony wymykają się galerii sztuki współczesnej, a z drugiej innym instytucjom kultury w mieście.
Performatywność niesie dla nas również potencjał zmiany czy przekształcania rzeczywistości.
Ma to związek ze specyfiką samego miejsca – patrząc na to, co się w nim działo lub nie działo przez ostatnie lata, wzięliśmy pod uwagę jego charakter i możliwości. W tej przestrzeni mamy salę, którą można nazwać audiowizualną, teatralną czy koncertową, nie mamy natomiast typowej przestrzeni wystawienniczej. Jeśli jednak pojawiają się u nas pewne zjawiska wpisujące się w formę ekspozycji, są to raczej instalacje, na przykład instalacje wideo, które dobrze współgrają z tą przestrzenią. Mam poczucie, że dopełniamy obszar aktywności Arsenału jako instytucji sztuki współczesnej w Poznaniu. Myślę, że to dobra relacja i wzajemne współdziałanie, które niosą ze sobą ogromny potencjał.
Jak wygląda wasz program? Jakie wydarzenia odbywają się w Pawilonie?
Nasza działalność podzielona jest na kilka obszarów. Program przygotowujemy jako zespół kuratorski. Po pierwsze: zajmujemy się polem muzyki eksperymentalnej, poszukującej, alternatywnej. Po drugie: organizujemy wydarzenia związane z filmem – na przykład cykl Andrzeja Marca „Krótkie spięcia”, przedstawiający filmy, które nie wchodzą do polskiego obiegu kinowego i poruszają ważne społecznie tematy. Pokazujemy je zawsze z polskimi napisami, za darmo – uzupełniamy w ten sposób poznańską ofertę kinową. Po trzecie: we współpracy ze Stowarzyszeniem Korporacja Teatralna realizujemy cykl prezentujący działania z pogranicza teatru, sztuk wizualnych czy performansu.
Andrzej Pakuła, fot. Mariusz Forecki
Z jednej strony są to zjawiska, które na pewno nie mieszczą się w formule poznańskich teatrów repertuarowych czy większości teatrów repertuarowych w Polsce – z paroma wyjątkami. Z drugiej strony one same nie odnajdują swojego miejsca w polu instytucji, bo wiele z tych zjawisk jest hybrydalnych, więc nie miały dotychczas swojej przestrzeni.
Nasze decyzje programowe wynikają z obserwacji i konkretnego kierunku myślenia – interesuje nas pole kultury wizualnej, które jest kluczowe w kulturze współczesnej.
Przyglądamy się temu, jak konstruowane są działania teatralne czy okołoteatralne – jak myślenie tekstem, językiem, dramatem stało się trochę archaiczne. Natomiast bardzo ważne i ciekawe okazuje się myślenie cielesnością, wizualnością, obrazem, a także podejmowanie gry z teatralnością. Właśnie te zmiany i zjawiska powstające na ich pograniczach nas interesują. Poszukujemy zatem takich produkcji, które trudno zakwalifikować do teatru tańca, teatru dramatycznego czy repertuarowego.
Czy współpracujecie z innymi poznańskimi organizacjami lub instytucjami?
Ważnym obszarem naszej aktywności jest Pawilon Otwarty, w ramach którego udostępniamy przestrzeń z naszym zapleczem technicznym oraz realizatorem na potrzeby działań oddolnych, niszowych. Chodzi o takie inicjatywy, które w ogóle nie mają budżetu lub mają bardzo niewielkie finansowanie. W miesiącach naszej działalności, czyli od marca do czerwca i od września do grudnia, można z miesięcznym wyprzedzeniem zgłaszać swoje propozycje. Zależy nam na tym, żeby przestrzeń mogła być w pełni – i na tyle, na ile to możliwe – wykorzystywana.
Na innych zasadach działamy z organizacjami pozarządowymi, realizującymi duże wydarzenia, na przykład z Fundacją Malta, Short Waves Festival czy Fundacją Granda. Stworzyliśmy cennik i ta współpraca jest częściowo odpłatna. Udało się wypracować model, dzięki któremu jesteśmy transparentni i otwarci na różne formy współdziałania.
W styczniu mija rok od rozpoczęcia waszej działalności w Poznaniu. Jakie spektakle zaprezentowaliście w tym czasie?
Andrzej Pakuła, fot. Mariusz Forecki
Rozpoznaliśmy pewien brak w polu performatywno-teatralnym w Poznaniu i wychodząc z tego założenia, zbudowaliśmy w ubiegłym roku program, w ramach którego pokazaliśmy cztery prezentacje: „So emotional” Marty Ziółek, Przemka Krzemińskiego i Mateusza Szymanówki, spektakl Korporacji Teatralnej „Rozmowy uchodźców”, performans „Hybryda” profesor Izabeli Gustowskiej oraz spektakl Pawła Wodzińskiego „Globalna wojna domowa”, który powstał w ramach rezydencji Biennale Warszawa w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.
Te wybory i to, o czym myślimy w tym roku, są pewnego rodzaju rozpoznaniem pola i prezentacją wydarzeń powstałych w Polsce, które wpisują się w nurt performatywny. Można powiedzieć, że to jest pierwszy krok, żeby pewne zjawiska rozpoznawać i przedyskutowywać. Naszym zamierzeniem jest budowa platformy dla takich działań w Poznaniu oraz wychodzenie z autorskimi inicjatywami i realizacja własnych produkcji. Nie mamy na razie takich możliwości finansowych, ale już teraz myślimy i rozmawiamy o tym, żeby takie działania inicjować i produkować w przyszłości.
Dla mnie ważnym tropem jest wchodzenie we współpracę z innymi instytucjami sztuki, które podejmują podobne tematy. Z doświadczenia wiem, że wiele projektów powstających w ramach grantów ma kilka pokazów, a potem nie ma jak ich eksploatować. Dlatego chcemy rozmawiać z instytucjami w innych miastach i tworzyć takie „pomosty”, aby dalsza eksploatacja była możliwa. To dla nas ważne, aby zmienić indywidualistyczne myślenie o instytucji, która skupia się na sobie, na rzecz budowania platform, nawiązywania partnerstw. W ramach wniosków, które złożyliśmy, myślimy i rozmawiamy o projektach realizowanych we współpracy.
Czy zajmujecie się też organizacją wydarzeń edukacyjnych budujących konteksty do waszych wyborów programowych?
Ważnym elementem naszej działalności są spotkania z teoretyczkami i teoretykami sztuki czy szeroko rozumianej kultury – w ubiegłym roku gościliśmy kilku autorów związanych z pismem „Widok”. Zależy nam, aby o ważnych zjawiskach w polu współczesnej kultury wizualnej – i nie tylko – dyskutować w przystępny sposób. Chcemy się rozwijać i zapraszać innych twórców, żeby poszerzać naszą ofertę edukacyjną.
W tym roku planujemy, żeby działaniom performatywnym towarzyszyły warsztaty. Myślimy zarówno o takich warsztatach, które byłyby spotkaniami adresowanymi dla młodzieży licealnej, jak i o takich dla szerszej publiczności, żeby zaprezentować zaproszonych artystów i to, co dzieje się w ramach ich praktyki. Realizując własne produkcje, chcemy również podejmować takie działania.
Jaka publiczność przychodzi na wasze wydarzenia? Czy Pawilon po roku działalności ma już swoich stałych odbiorców?
Andrzej Pakuła, fot. Mariusz Forecki
Jesteśmy w procesie budowania tego miejsca. Te cykle, które proponujemy, już się w przestrzeni Poznania osadziły, publiczność i rozpoznawalność rośnie. Nasi widzowie to często studenci związani z poznańskimi uczelniami – w szczególności Uniwersytetem Artystycznym i UAM. Ale nie tylko – prawda jest taka, że poprzez cykle kuratorskie i wydarzenia zderzamy różne publiczności. Tych odbiorców interesują zarówno spektakle, jak i filmy, koncerty, ale też rodzaj pewnej wrażliwości społecznej, tematów, które się u nas pojawiają, jak na przykład temat uchodźców. Na pewno jest to publiczność, która szuka nowych i ciekawych zjawisk w polu kultury oraz sztuki. I dlatego się tutaj pojawia. Przed nami jeszcze duża praca w tym zakresie – myślę, że za wcześnie jeszcze na to, by jednoznacznie definiować publiczność. Ta różnorodność jest tak naprawdę ogromną wartością.
Jeśli myślimy o Pawilonie jako przestrzeni performatywnej, to warto też powiedzieć, że bardzo ważnym dla nas motywem jest budowanie wspólnot.
Jeżeli dyskutujemy, jakiego rodzaju misję mamy w Pawilonie, to jest nią zadawanie pytań o nowe wspólnoty, nowe modele działania, nowe modele współpracy – interesuje nas obszar sztuki i wiemy, że z tego pola można mówić i wskrzeszać dyskusje. Zależy nam na uobecnianiu głosu młodego pokolenia i tworzeniu przestrzeni do rozmów o przyszłości, zmianie pokoleń, sferze publicznej, politycznej i przemianach instytucji. Dyskutujemy i wypracowujemy pewien model działania, biorąc pod uwagę różne doświadczenia – od manifestu i deklaracji trzeba przejść do praktyki.
ANDRZEJ PAKUŁA – kurator, kierownik, doktorant i asystent w Pracowni Wideo w Katedrze Intermediów Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Absolwent Międzywydziałowych Studiów Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim i Intermediów na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Założyciel Korporacji Teatralnej. Reżyser teatralny i artysta wizualny. Wyreżyserował m.in. spektakle „Rozmowy uchodźców” (2016) „Festiwal Pamięci” (2015) w ramach projektu „Tumult! Teatr w Muzeum”, którego był kuratorem (2015–2016, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN), „Utøpia” (2012, Teatr Polski w Poznaniu), „Bańka mydlana” (2010, Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy). Kurator interwencji artystycznych „Osiedle młodych” (2016) i „Autonomia” (2017). Laureat stypendiów Prezydenta Miasta Poznania i Marszałka Województwa Wielkopolskiego.
CZYTAJ TAKŻE: Naturalna teatralność („Miłość do trzech pomarańczy” – premiera w Teatrze Animacji)
CZYTAJ TAKŻE: Kulisy czarnej magii. „Mistrz i Małgorzata” w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
CZYTAJ TAKŻE: Temperament teatru, temperament rzeczywistości. Rozmowa z Bartoszem Zaczykiewiczem
