Teatr oczami dziecka
Opublikowano:
27 lipca 2018
Od:
Do:
Początek:
Koniec:
W jakim wieku można po raz pierwszy wybrać się do teatru? Czy dzieci rozumieją teatr tak jak dorośli? Jak i o czym robi się dziś spektakle dla najmłodszych? Jak dzisiaj uczyć teatru i uczyć o teatrze? Odpowiedzi na te i inne pytania będziemy szukać w rozmowach z ludźmi, którzy z zaangażowaniem działają na polu edukacji teatralnej i wiedzą o niej wszystko.
Poznań jest miastem, w którym rodzice poszukujący teatralnych wrażeń ze swoimi dziećmi nie mogą narzekać na nudę. Większości z nich znane są zapewne inicjatywy Centrum Sztuki Dziecka, takie jak Biennale Sztuki dla Dziecka czy organizowany we współpracy z fundacją Art Fraction Foundation Międzynarodowy Festiwal Sztuki dla Najnajmłodszych „Sztuka Szuka Malucha”, którego tegoroczna edycja odbyła się w dniach 3–8 lipca.
CSD to niezwykle istotne miejsce na polskiej mapie edukacji teatralnej, będące prekursorem myślenia o działaniach na rzecz najmłodszych widzów w naszym kraju. Jak czytamy na stronie festiwalu: „Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu jest inicjatorem teatru dla najnajmłodszego widza w Polsce. Od 2006 roku promuje i współprodukuje wydarzenia tego nurtu. […] Termin «Teatr dla Najnajmłodszych» wprowadzony został przez Centrum Sztuki Dziecka i utrwalił się w całej Polsce jako nazwa nurtu teatralnego”. Warto również podkreślić, że Centrum jest wydawcą „Nowych Sztuk dla Dzieci i Młodzieży” przyczyniających się do popularyzacji tekstów dla młodych odbiorców.
Teatralnych wrażeń można szukać również na Scenie Wspólnej Łejery i Centrum Sztuki Dziecka, która powstała z myślą o młodych widzach i ich edukacji poprzez sztukę. Na Scenie prezentowane są zarówno spektakle w ramach programu repertuarowego, jak i wydarzenia gościnne czy działania w ramach innych projektów.
EDUKACJA W TEATRZE
Niemalże wszystkie teatry repertuarowe w Wielkopolsce mają w ofercie działania z zakresu edukacji teatralnej. Większość z nich na swoich stronach internetowych umieszcza zakładkę „edukacja”, w której można znaleźć opisy podejmowanych inicjatyw i zrealizowanych już przedsięwzięć. Wyróżnienie tego obszaru działalności teatru cieszy, nawet jeśli – jak w przypadku Teatru Wielkiego im. Stanisława Moniuszki – zakładka ta jest pusta.
Pomysły na edukację teatralną w większości wiążą się ze spektaklami z aktualnego repertuaru (warsztaty do spektakli, rozmowy po przedstawieniu), dają możliwość zajrzenia za kulisy teatru, często skierowane są też do konkretnej grupy, np. nauczycieli.
Teatr Polski w Poznaniu ma w swojej ofercie „Przechadzki teatralne”, w tym intrygujące „zwiedzanie nocne z duchem” w towarzystwie ducha Wilama Horzycy, legendarnego dyrektora tego teatru. Oprócz zaglądania za kulisy zaprasza również na „Teatranki” – warsztaty dla dzieci w różnym wieku. Rozpiętość wiekowa jest znaczna – od dzieci w wieku 18–36 miesięcy po grupy 4–6 lat czy 6–8 lat. Podczas warsztatów dzieci zapoznają się ze światem teatru poprzez tworzenie lalek, doświadczanie dźwięków czy zabawy inspirowane literaturą dla dzieci.
Teatr Nowy w Poznaniu podejmuje liczne działania edukacyjne, nie tylko na miejscu, lecz również wychodząc do szkół i współpracując z placówkami edukacyjnymi. Prężnie funkcjonuje program dla nauczycieli współorganizowany z Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu. W działania edukacyjne włączają się aktywnie aktorzy teatru, a koordynatorem jest Agnieszka Chełkowska-Madej – asystent artystyczny ds. edukacji.
Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu realizuje program edukacyjny, na który składają się m.in. warsztaty do spektakli. Ze strony teatru można też pobrać materiały edukacyjne, dotyczące propozycji repertuarowych. Program został opracowany przez Aleksandrę Rajską, która wcześniej współpracowała m.in. z Teatrem Dzieci Zagłębia im. Jana Dormana w Będzinie i Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.
Teatr Fredry w Gnieźnie dysponuje ciekawą ofertą edukacyjną dla młodzieży, dorosłych, dzieci, nauczycieli i uczniów. Zaskakująca i zachwycająca jest rozmaitość form proponowanych działań, takich jak „warsztaty teatralno-piłkarskie”, spotkanie z poezją na Dzień Dziecka czy spacer teatralny przygotowany z myślą o dzieciach i ich opiekunach.
Na mapie edukacji teatralnej nie może zabraknąć Teatru Animacji w Poznaniu, który przez wielu kojarzony z graniem wyłącznie dla dzieci, ma przecież w swoim repertuarze również spektakle dla dorosłych. Teatr realizuje też działania edukacyjne, a od 2003 roku jest organizatorem Festiwalu Teatralnego KONTEKSTY, który odbywa się co dwa lata.
POZA INSTYTUCJĄ
Spektakle dla dzieci i projekty edukacyjne powstają również poza murami instytucji, dzięki takim niezależnym teatrom dla dzieci jak Teatr Atofri, działający od 2008 roku w ramach Poznańskiej Fundacji Artystycznej, czy Studio Teatralne Blum, które zostało założone w Poznaniu przez Lucynę Winkel-Sobczak i Artura Szycha w roku 2003 jako pierwszy zawodowy teatr dla dzieci najnajmłodszych. Teatr Atofri nie ma stałej siedziby – swoje spektakle prezentuje widzom w Polsce i na całym świecie. W Poznaniu można je oglądać w Centrum Kultury ZAMEK i na Scenie Wspólnej. Scena teatru Blum mieści się w Concordia Design przy ul. Zwierzynieckiej 3 w Poznaniu. Spektakle obu teatrów były wielokrotnie nagradzane i zdobyły uznanie publiczności na festiwalach w Polsce i za granicą.
Dla popularyzacji nurtu teatru dla najmłodszych ważny jest również projekt Stary Browar Nowy Taniec dla Dzieci realizowany przez Art Stations Foundation by Grażyna Kulczyk. Inicjatorką tego projektu była Alicja Morawska-Rubczak, jedna z najlepszych polskich specjalistek zajmujących się teatrem dla dzieci. Dzięki zaproszonym spektaklom gościnnym i warsztatom mali widzowie mogli doświadczyć tanecznego świata. Jednym z najpopularniejszych wydarzeń tego cyklu była instalacja „Baby Space” Daliji Aćin Thelander, która tworzyła bezpieczny, działający na zmysły maluchów mikrokosmos, wspominany do dziś przez opiekunów dzieci, które miały szczęście wziąć udział w tym wydarzeniu.
DZIECKO – WIDZ
Teatr dla dzieci, zwłaszcza tych najnajmłodszych, często budzi pytania i wątpliwości. Wielu osobom wydaje się, że kilkumiesięczny maluch nie jest w stanie odnaleźć się w roli widza, że są tematy trudne, których lepiej w teatrze dla dzieci nie poruszać, że każde przedstawienie powinno oczarowywać kolorami i kończyć się happy endem – w rozumieniu dorosłych.
Tymczasem okazuje się, że dzieci mają swój własny teatralny świat, którego odbiorem rządzą zupełnie inne reguły niż te, do których przywykliśmy na co dzień my – widzowie dorośli. Jest to świat pełen tajemnic, pięknego, nieskrępowanego odbioru, intensywności wielozmysłowego przeżywania i rozumienia na swój własny sposób nawet najtrudniejszych spraw. Temu światu warto się przyjrzeć – nie tylko z zazdrości i tęsknoty za autentycznymi przeżyciami w teatrze, lecz również po to, by zrozumieć, jak teatr dla dzieci i działania edukacyjne kształtują nowe pokolenia widzów, ich wrażliwość, sposób postrzegania świata, możliwość kreacji własnej rzeczywistości.
Tę próbę zrozumienia podejmiemy w kolejnych tekstach – w rozmowach z Agatą Drwięgą (Teatr Animacji w Poznaniu), Sandrą Lewandowską (Teatr Polski w Poznaniu) i Joanną Żygowską (Teatr Fredry w Gnieźnie), które podzielą się z nami wiedzą i doświadczeniami z zakresu edukacji teatralnej oraz teatru dla młodych i najmłodszych widzów.
