Teatr dla wszystkich
Opublikowano:
3 kwietnia 2019
Od:
Do:
Początek:
Koniec:
Audiodeskrypcja, pętla indukcyjna, mikrofon binauralny - jak wielkopolskie teatry wykorzystują technologie, żeby udostępnić swoją ofertę widzom z niepełnosprawnościami?
Niedawno, podczas jednego z przedstawień w Teatrze Polskim w Poznaniu, siedziałam na widowni za osobą, która korzystała z zestawu słuchawkowego, żeby doświadczyć spektaklu i poznać elementy scenicznego świata. Byłam poruszona jej reakcjami i próbowałam sobie wyobrazić, jak odbiera się teatr z wyłączonym zmysłem wzroku. Postanowiłam sprawdzić, czy drzwi wielkopolskich teatrów są szeroko otwarte dla osób z niepełnosprawnościami. Krótki przegląd oferty wielkopolskich scen przekonał mnie, że teatry w naszym województwie otwarte są dla wszystkich widzów.
SCHODY NIESTRASZNE
Żeby zobaczyć, usłyszeć, podziwiać spektakl, trzeba się najpierw dostać do teatru. Większość instytucji zadbała o to, żeby widzowie z dysfunkcją ruchu nie mieli z tym żadnego problemu.
Dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich przeznaczone są specjalne miejsca m.in. na poznańskich widowniach Teatru Nowego, Teatru Wielkiego, Teatru Animacji czy w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu.
Najczęściej widzowie, którzy tego potrzebują, mogą wjechać do teatru windą, a na miejscu liczyć na pomoc specjalnie przeszkolonych bileterów. Z zewnątrz budynek teatru czy opery wydawać się może twierdzą nie do zdobycia, jednak na szczęście działania większości teatrów przeczą tym pozorom, a osoby z niepełnosprawnościami otrzymują podczas rezerwacji miejsca najlepiej spełniające ich oczekiwania.
Potrzeby widzów z ograniczoną motoryką są nieustannie brane pod uwagę w instytucjach przy kolejnych projektach związanych z remontami i przebudowami, np. Teatr Muzyczny w Poznaniu podczas przerwy urlopowej w 2019 roku zrealizuje ze środków prewencji PZU przebudowę i rozbudowę systemu poręczy i podchwytów na schodach wewnętrznych. Polski Teatr Tańca, zmagający się aktualnie z dostosowaniem przestrzeni Szkoły Baletowej do potrzeb widzów z niepełnosprawnościami deklaruje, że w nowej siedzibie przy ul. Taczaka 8 będą mogli pojawić się bez przeszkód.
CZEGO NIE WIDAĆ
Zmysłowiska w Teatrze Animacji w Poznaniu, fot. Piotr Bedliński
Dla osób niedowidzących i niedosłyszących wielkopolskie teatry przygotowały ofertę spektakli z audiodeskrypcją, z wykorzystaniem pętli indukcyjnej, tłumaczeniem na polski język migowy lub z napisami.
Audiodeskrypcja to system umożliwiający odbiór spektakli osobom z dysfunkcją wzroku. Dzięki specjalnie prowadzonemu opisowi, zawierającemu informacje o mimice, ruchu aktorów, scenografii, kostiumach i przebiegu akcji, pozwala doznać tego, co dzieje się na scenie.
W Wielkopolsce we współpracy z Fundacją Mili Ludzie spektakle z audiodeskrypcją organizują m.in. w Poznaniu: Teatr Muzyczny, Teatr Polski, Centrum Sztuki Dziecka, Centrum Rezydencji Teatralnej Scena Robocza, Teatr Animacji, a w Gnieźnie Teatr Fredry.
W Teatrze Animacji przed spektaklami prowadzone są krótkie warsztaty, podczas których widownia dowiaduje się o tym, że przedstawienie przystosowane jest do potrzeb osób niedowidzących. Po zakończeniu gry, w przypadku grup zorganizowanych, aranżowane są spotkania z aktorami połączone z możliwością dotykania scenografii i lalek.
ZOBACZ, USŁYSZ, POCZUJ
Zmysłowiska w Teatrze Animacji w Poznaniu, fot. Piotr Bedliński
W gnieźnieńskim teatrze specjalny, bezpłatny pokaz z audiodeskrypcją, przygotowany przez Fundację Otwieramy Kulturę i Sztukę, został również zrealizowany w ramach projektu „Zbitego lustra nie trzeba się bać”, dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Dwukrotnym beneficjentem programu MKiDN „Kultura Dostępna” był również Teatr w Kaliszu.
W ramach projektu „Zobacz, usłysz, poczuj Teatr” odbyły się spektakle z audiodeskrypcją i tłumaczeniem na polski język migowy – bezpłatne dla osób z niepełnosprawnościami.
Zmysłowiska w Teatrze Animacji w Poznaniu, fot. Piotr Bedliński
Zrealizowane zostały również warsztaty teatralne dla młodzieży niesłyszącej i warsztaty z tworzenia skryptu audiodeskrypcji. Co ważne, projekt pozwolił na zakup zestawów słuchawkowych. Aktualnie kaliska scena ma w repertuarze trzy tytuły dostosowane do potrzeb osób z dysfunkcją wzroku lub słuchu –„Kopciuszka” dla dzieci i młodzieży oraz dwie propozycje dla starszej widowni: „Kolację dla głupca” i „Romans”. Oferta skierowana jest głównie dla grup zorganizowanych.
Spektakle z audiodeskrypcją organizowane są również w Teatrze Nowym w Poznaniu, któremu od kilku sezonów przyświeca hasło „Miejsce dla wszystkich”.
ZMYSŁOWSIKO
Pisząc o teatrze dla osób z dysfunkcją wzroku, nie sposób pominąć jeszcze jednego nowatorskiego projektu Teatru Animacji – zmysłowiska, pozwalającego widzom doświadczyć teatru z wyłączeniem zmysłu wzroku. Dyrektor teatru Piotr Klimek opowiada o nim następująco:
Zmysłowiska w Teatrze Animacji w Poznaniu, fot. Piotr Bedliński
„Nasze zmysłowiska – to bardzo ważne – nie są przeznaczone tylko dla osób, które mają problemy ze wzrokiem. Moim zdaniem organizowanie wydarzeń tylko dla przedstawicieli grup wykluczonych jest powielaniem wykluczenia. Stworzyliśmy taki rodzaj przeżycia artystycznego, które jest w stu procentach tak samo odbierane przez osoby widzące i niewidzące. Połączyliśmy kilka istniejących współcześnie technologii: wykorzystujemy mikrofon binauralny i specjalnie przebudowany system silent disco. Aktorzy grają wokół mikrofonu w kształcie głowy, mając pełną świadomość, że to jest głowa każdego z widzów. W związku z tym są w stanie powiedzieć mu coś do lewego ucha albo pstryknąć nad głową – opowiadamy historię w rozszerzonej audialności.
Do tego dołożyliśmy efekty zapachowe związane z treścią danego dramatu; efekty drżenia – cała widownia podłączona jest do rezonatorów; odczucie ciepła, gdy wychodzi słońce – mamy specjalne, żarowe lampy; wiatr robiony za pomocą wachlarzy. Cały szereg wrażeń funkcjonuje w połączeniu z tekstem Maliny Prześlugi. Fajnie jest obserwować publiczność podczas spektaklu – widać po ich twarzach, że świat dramatu rzeczywiście powstaje w ich głowach”.
Zmysłowiska na stałe weszły do repertuaru Teatru Animacji i są grane w każdą niedzielę. W tym roku planowana jest realizacja jeszcze jednego spektaklu z wyłączeniem wzroku, a także stworzenie przedstawienia, w którym za pomocą specjalnych słuchawek widzom zostanie wyłączony słuch.
SIŁA WSPÓŁPRACY
Zmysłowiska w Teatrze Animacji w Poznaniu, fot. Piotr Bedliński
Częstą praktyką w wielkopolskich teatrach jest dostosowywanie spektakli do potrzeb osób z różnymi niepełnosprawnościami, dlatego w większości opisanych instytucji audiodeskrypcji często towarzyszą zabiegi umożliwiające odbiór spektaklu osobom niedosłyszącym, takie jak: wykorzystanie pętli indukcyjnej, tłumaczenie na polski język migowy czy wyświetlanie napisów. Poznańska opera oferuje niedosłyszącym możliwość wypożyczenia osobistego systemu nagłaśniającego. W Teatrze Animacji po przedstawieniu prowadzone są dodatkowo krótkie warsztaty, podczas których wszyscy widzowie uczą się kilku ważnych dla spektaklu słów w języku migowym.
Warto też wspomnieć o współpracy instytucji kultury z organizacjami wspierającymi osoby z niepełnosprawnościami. Szczególny wkład w Wielkopolsce ma w tej dziedzinie wspomniana Fundacja Mili ludzie. Imponująca jest również lista partnerów Teatru Fredry w Gnieźnie: Polski Związek Niewidomych, Centrum Aktywności Społecznej LARGO, Zakład Opiekuńczo-Leczniczy SPZOZ w Gnieźnie, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 2 w Gnieźnie, Warsztaty Terapii Zajęciowej w Gnieźnie i Kłecku, Fundacja Otwieramy Kulturę i Sztukę.
Współpraca z organizacjami pozarządowymi daje teatrom możliwość dostosowania do potrzeb osób z niepełnosprawnościami nie tylko spektakli, ale też zajęć edukacyjnych.
Zmysłowiska w Teatrze Animacji w Poznaniu, fot. Piotr Bedliński
Dla przykładu w Teatrze Nowym w Poznaniu organizowane są spotkania i warsztaty z aktorami, zajęcia ruchowo-teatralne, a także – cieszące się ogromnym zainteresowaniem – biblioterapia oraz pokazy charakteryzacji.
Wielkopolskie instytucje sukcesywnie poszerzają swoja ofertę dla osób z niepełnosprawnościami, wykorzystując coraz nowocześniejsze możliwości technologiczne i współpracując ze specjalistami w tym zakresie. Większość instytucji zarówno w Poznaniu, jak i w innych miastach województwa, zasługuje na miano „teatru dostępnego”.
Tekst ukazał się w dodatku do „Głosu Wielkopolskiego”, Kultura u Podstaw, Teatr/Wielkopolska, 30–31 marca.
CZYTAJ TAKŻE: Sonda „Kto jest najważniejszy w teatrze?”
CZYTAJ TAKŻE: Lot w kosmos. „Dziwny przypadek psa nocną porą” w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
CZYTAJ TAKŻE: Z dzieckiem do teatru
